اصول اخلاقی
مجله روان‌شناسی انگیزش، رفتار و سلامت به اصول و استانداردهای بین‌المللی اخلاق نشر علمی پایبند است و تمامی مراحل پذیرش، داوری، و انتشار مقالات بر مبنای صداقت علمی، شفافیت، بی‌طرفی، و احترام به حقوق نویسندگان و پژوهشگران انجام می‌پذیرد. این مجله مطابق با دستورالعمل‌های کمیته بین‌المللی اخلاق نشر (COPE)، کمیته بین‌المللی ویراستاران مجلات پزشکی (ICMJE)، و دیگر استانداردهای جهانی اخلاق پژوهش، فعالیت می‌کند.
تمامی نویسندگان، داوران، دبیران و اعضای هیئت تحریریه موظف‌اند اصول اخلاقی زیر را رعایت کنند تا سلامت علمی و حرفه‌ای فرایند نشر تضمین گردد.
۱. مسئولیت‌های نویسندگان
نویسندگانی که قصد ارسال مقاله به این مجله را دارند باید موارد زیر را رعایت کنند:
۱.۱ اصالت و صحت علمی مقاله
-
مقاله ارسالی باید اصیل بوده و قبلاً در هیچ نشریه‌ای منتشر نشده و هم‌زمان برای داوری در جای دیگری ارسال نشده باشد.
-
داده‌های ارائه‌شده باید دقیق، معتبر و عاری از هرگونه جعل، تحریف، یا دستکاری باشند.
-
در صورت استفاده از مطالب منتشرشده قبلی (شامل جداول، تصاویر، داده‌ها)، لازم است به‌صورت دقیق و با اخذ مجوز، منبع ذکر گردد.
۱.۲ معیارهای authorship (نویسندگی علمی)
-
تنها افرادی که سهم قابل‌توجهی در طراحی، اجرای پژوهش، تحلیل داده‌ها یا نگارش مقاله داشته‌اند باید به‌عنوان نویسنده معرفی شوند.
-
تمام نویسندگان باید نسخه نهایی مقاله را تأیید کرده و با ارسال آن موافقت کامل داشته باشند.
-
افراد مشارکت‌کننده‌ای که واجد شرایط authorship نیستند، باید در بخش "تقدیر و تشکر" به‌وضوح معرفی شوند.
۱.۳ پرهیز از انتشار تکراری و هم‌زمان
-
ارسال هم‌زمان یک مقاله یا پژوهش مشابه به چند نشریه ممنوع است.
-
انتشار تکراری یا قطعه‌قطعه کردن نتایج یک پژوهش (salami slicing) خلاف اصول اخلاقی نشر محسوب می‌شود.
۱.۴ شیوه‌های ارجاع‌دهی
-
ارجاع کامل و دقیق به منابع علمی و آثار قبلی مرتبط با موضوع مقاله الزامی است.
-
خودارجاعی بیش‌ازحد یا دستکاری در ارجاعات برای افزایش شاخص‌های ارجاعی غیرمجاز است.
۱.۵ شفاف‌سازی تعارض منافع
-
نویسندگان باید هرگونه ارتباط مالی، سازمانی یا فردی که ممکن است بر نتایج پژوهش تأثیر بگذارد را به‌طور کامل افشا کنند.
-
تمامی منابع مالی، اسپانسرها یا حمایت‌های سازمانی نیز باید در مقاله ذکر شوند.
۱.۶ رعایت ملاحظات اخلاقی پژوهش
-
پژوهش‌های انسانی باید دارای تأییدیه از کمیته اخلاق پژوهشی باشند.
-
کسب رضایت آگاهانه از شرکت‌کنندگان و رعایت محرمانگی و حریم خصوصی آن‌ها الزامی است.
-
در پژوهش‌هایی با مشارکت گروه‌های آسیب‌پذیر (مانند کودکان، بیماران روان‌پزشکی)، تدابیر محافظتی خاص باید رعایت گردد.
۲. مسئولیت‌های داوران
فرآیند داوری در مجله به‌صورت دوسوکور انجام می‌شود. داوران علمی نقش کلیدی در تضمین کیفیت علمی مقالات دارند و موظف‌اند موارد زیر را رعایت کنند:
۲.۱ محرمانگی اطلاعات
-
کلیه اطلاعات موجود در مقاله ارسالی محرمانه تلقی شده و نباید در اختیار دیگران قرار گیرد یا برای منافع شخصی مورد استفاده واقع شود.
۲.۲ داوری منصفانه و سازنده
-
ارزیابی علمی باید بر اساس شواهد و محتوای مقاله و بدون هرگونه تعصب، پیش‌داوری یا جهت‌گیری انجام شود.
-
داوران باید بازخورد علمی، دقیق و راهگشا ارائه دهند.
۲.۳ پایبندی به زمان‌بندی
-
داوران موظف‌اند در بازه مقرر نظر خود را ارائه دهند و در صورت ناتوانی از انجام داوری در زمان مشخص، مراتب را به دبیر اطلاع دهند.
۲.۴ تعارض منافع
-
در صورت وجود هرگونه تعارض منافع (مثلاً همکاری قبلی با نویسندگان یا رقابت علمی)، داور باید داوری را نپذیرد یا اعلام کند.
۲.۵ گزارش موارد تخلف
-
چنانچه داور نشانه‌هایی از سرقت علمی، دستکاری داده‌ها، یا نشر تکراری مشاهده کند، باید فوراً سردبیر را مطلع سازد.
۳. مسئولیت‌های دبیران و سردبیر
هیئت تحریریه، به‌ویژه دبیران علمی و سردبیر، مسئولیت نظارت بر روند انتشار را بر عهده دارند:
۳.۱ انصاف و بی‌طرفی
-
ارزیابی مقالات صرفاً بر مبنای شایستگی علمی، اصالت پژوهش و تناسب با اهداف مجله انجام می‌شود و هیچ‌گونه تبعیضی بر اساس نژاد، جنسیت، دین، ملیت یا گرایش سیاسی اعمال نخواهد شد.
۳.۲ محرمانگی
-
اطلاعات مربوط به مقاله و نویسندگان فقط در اختیار داوران و اعضای مرتبط با فرآیند داوری قرار می‌گیرد.
۳.۳ تصمیم‌گیری نهایی
-
تصمیم نهایی درباره پذیرش، اصلاح یا رد مقاله بر عهده سردبیر مجله است و این تصمیم باید مبتنی بر نظرات داوران و ارزیابی علمی باشد.
۳.۴ رسیدگی به تخلفات
-
در صورت مشاهده یا گزارش هرگونه تخلف پژوهشی یا اخلاقی، سردبیر موظف است مطابق با دستورالعمل‌های COPE موضوع را بررسی و اقدام مقتضی را انجام دهد.
۴. رسیدگی به تخلفات پژوهشی و سیاست بازپس‌گیری مقالات
مجله نسبت به تخلفات پژوهشی رویکردی بسیار جدی دارد و سیاست‌های شفاف زیر را دنبال می‌کند:
۴.۱ سرقت علمی (Plagiarism)
-
تمامی مقالات ارسالی پیش از ورود به داوری با نرم‌افزار iThenticate بررسی می‌شوند.
-
مقالات دارای مشابهت غیرمجاز یا بدون ارجاع مناسب، بلافاصله رد می‌شوند.
۴.۲ جعل یا تحریف داده‌ها
-
در صورت احراز ساختگی بودن داده‌ها یا دستکاری عمدی نتایج، مقاله رد یا در صورت انتشار، بازپس‌گیری (Retracted) می‌گردد.
۴.۳ اصلاح، اعلام نگرانی، یا بازپس‌گیری مقاله
-
در صورت بروز خطای علمی، تخلف یا نقض اصول اخلاقی پس از انتشار، مجله اقدامات اصلاحی شامل انتشار اصلاحیه (Erratum)، اعلام نگرانی (Expression of Concern)، یا بازپس‌گیری رسمی مقاله انجام خواهد داد.
۵. تعارض منافع و افشای منابع مالی
تمامی طرفین درگیر در فرآیند نشر (نویسندگان، داوران، دبیران) باید هرگونه تعارض منافع را به‌طور شفاف اعلام کنند. موارد شامل:
-
دریافت حمایت مالی یا شغلی از نهادهایی که ممکن است از نتایج پژوهش سود ببرند.
-
روابط شخصی یا رقابت علمی با نویسندگان.
-
اعضای هیئت تحریریه در صورت وجود تعارض منافع باید از داوری یا تصمیم‌گیری در خصوص مقاله کنار بروند.
تمامی منابع مالی، حمایتی و سازمانی مرتبط با مقاله باید در متن مقاله و بخش «تقدیر و منابع مالی» ذکر شوند.
۶. شفافیت در داده‌ها و دسترسی آزاد به اطلاعات
نویسندگان تشویق می‌شوند که:
-
داده‌های خام پژوهش را در مخازن داده معتبر منتشر یا در صورت درخواست در دسترس سردبیر قرار دهند.
-
روش‌های گردآوری داده، ابزارهای تحلیل آماری و محدودیت‌های پژوهش را با شفافیت کامل گزارش دهند.
شفافیت علمی، اعتبار نتایج پژوهش را افزایش داده و زمینه‌ساز بازتولید علمی و بررسی مجدد می‌گردد.
۷. رعایت اخلاق در پژوهش‌های انسانی و حیوانی
پژوهش‌هایی که با مشارکت انسان یا حیوان انجام می‌شوند باید مطابق با دستورالعمل‌های اخلاقی بین‌المللی باشند:
-
اخذ تأییدیه کمیته اخلاق برای پژوهش‌های انسانی الزامی است.
-
کسب رضایت‌نامه آگاهانه از شرکت‌کنندگان و رعایت محرمانگی داده‌های شخصی ضروری است.
-
در پژوهش‌های حیوانی، رعایت اصول اخلاقی و اخذ مجوزهای رسمی از نهادهای مربوطه الزامی است.
۸. مسئولیت‌های پس از انتشار
در صورتی‌که خطایی علمی یا اخلاقی پس از انتشار مقاله گزارش شود:
-
مجله موظف به بررسی فوری موضوع و اقدام متناسب (اصلاح، بازپس‌گیری یا اعلام نگرانی) می‌باشد.
-
گزارش‌دهندگان می‌توانند با حفظ محرمانگی، نگرانی خود را به آدرس ایمیل مجله اعلام نمایند.
