مطالعه کیفی تجارب زیسته والدین کودکان دارای نیازهای ویژه از انگیزش در مراقبت روزانه

چکیده

هدف این پژوهش، تبیین تجارب زیسته والدین کودکان دارای نیازهای ویژه از انگیزش در مراقبت روزانه و شناسایی منابع، موانع و راهبردهای مرتبط با آن بود. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی تفسیری انجام شد. ۱۷ نفر از والدین دارای کودک با نیازهای ویژه از شهر تهران با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته بود که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل مضمون و با بهره‌گیری از نرم‌افزار NVivo انجام شد. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج سه مقوله اصلی شد: منابع درونی انگیزش (شامل معنابخشی به نقش والد بودن، پیوند عاطفی با کودک، امید به پیشرفت کودک و ...)، منابع بیرونی انگیزش (شامل حمایت خانواده، بازخورد اجتماعی، تعامل با متخصصان و ...) و موانع انگیزشی و راهکارهای مقابله‌ای (نظیر فرسودگی روانی، قضاوت دیگران، دعا و بازسازی ذهنی). والدین با استفاده از منابع معنوی، عاطفی و اجتماعی توانسته بودند در مسیر مراقبت، انگیزه خود را حفظ و بازتولید کنند. نتایج نشان داد که انگیزش والدین در مراقبت روزانه پدیده‌ای پویا و زمینه‌مند است که با معنا، پیوند عاطفی، حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله‌ای در هم تنیده است. شناخت این منابع می‌تواند در طراحی مداخلات روانی–اجتماعی برای ارتقاء کیفیت زندگی والدین و کودکان مفید واقع شود.