شناسایی تجارب انگیزشی کاربران شبکه‌های اجتماعی در مسیر بهبود سلامت روان

چکیده

هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل تجارب انگیزشی کاربران شبکه‌های اجتماعی در مسیر بهبود سلامت روان بود. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۲۲ کاربر فعال شبکه‌های اجتماعی از شهر تهران بودند که تجربه استفاده آگاهانه از این بسترها برای ارتقای سلامت روان داشتند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل داده‌ها به روش تحلیل مضمون و با استفاده از نرم‌افزار NVivo انجام شد. تحلیل داده‌ها به استخراج سه مضمون اصلی منجر شد: (۱) انگیزه‌های درونی برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی در راستای سلامت روان (مانند جستجوی معنا، تخلیه هیجانی، و خودکارآمدی روانی)، (۲) نقش تعاملات اجتماعی در بهبود روانی (از جمله حمایت هیجانی، مقایسه اجتماعی سازنده و شکل‌گیری هویت روانی اجتماعی)، و (۳) تأثیر محتوا و امکانات پلتفرم‌ها بر فرایند انگیزشی (نظیر دسترسی به محتوای درمانی، الگوبرداری از کاربران الهام‌بخش و فیلترگذاری آگاهانه). یافته‌ها نشان می‌دهند که استفاده آگاهانه و هدفمند از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار انگیزشی و خودیارانه در مسیر بهبود سلامت روان مورد بهره‌برداری قرار گیرد. این نتایج بر ضرورت توجه به پتانسیل‌های روان‌شناختی شبکه‌های اجتماعی در طراحی مداخلات درمانی و آموزشی تأکید دارند.