واکاوی تجربه انگیزش به زندگی در نوجوانان در معرض رفتارهای پرخطر: یک مطالعه پدیدارشناختی

چکیده

هدف پژوهش حاضر، واکاوی تجربه زیسته انگیزش به زندگی در نوجوانانی است که در معرض رفتارهای پرخطر قرار دارند. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۲۱ نوجوان (۱۵ تا ۱۸ ساله) ساکن شهر تهران بودند که به‌صورت هدفمند و با حداکثر تنوع انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته بود که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. مصاحبه‌ها ضبط، پیاده‌سازی و با استفاده از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۲ به روش کدگذاری سه‌مرحله‌ای (باز، محوری، انتخابی) تحلیل شد. یافته‌ها در سه مقوله اصلی شامل: ۱) عوامل انگیزشی درونی (مانند معنابخشی به زندگی، امیدواری، احساس شایستگی)، ۲) عوامل بین‌فردی و اجتماعی (حمایت خانواده، رابطه با همسالان، نقش مربیان و نهادهای حمایتی) و ۳) موانع و تعارض‌های انگیزشی (تعارض هویتی، تجربه طردشدگی، فشار اجتماعی) طبقه‌بندی شدند. نقل‌قول‌های مشارکت‌کنندگان عمق و معنای این مقوله‌ها را برجسته کرد. نتایج نشان داد که انگیزش به زندگی در نوجوانان پرخطر، پدیده‌ای پیچیده و چندعاملی است که تحت‌تأثیر تعامل عوامل درونی و بیرونی شکل می‌گیرد. مداخلات روانی و اجتماعی باید همزمان به تقویت منابع درونی و بازسازی روابط حمایتی بپردازند تا از بروز یا تشدید رفتارهای پرخطر پیشگیری شود.