بررسی نقش انگیزش در پایداری رفتارهای ترک مصرف مواد در افراد تحت درمان

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی ابعاد مختلف انگیزش و نقش آن در پایداری رفتارهای ترک مصرف مواد در افراد تحت درمان بود. این مطالعه با روش کیفی و رویکرد تحلیل مضمون انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۳ فرد تحت درمان ترک اعتیاد در مراکز درمانی شهر تهران گردآوری شد. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و تا اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار NVivo و روش تحلیل مضمون براون و کلارک انجام شد. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج سه مقوله اصلی شامل: انگیزش‌های درونی، انگیزش‌های بیرونی، و موانع و چالش‌های پایداری انگیزش شد. زیرمقوله‌هایی مانند معنا و هدف در زندگی، خودباوری، حمایت خانواده، نظارت درمانی، فشارهای اجتماعی، اختلالات روانی، و انگ اجتماعی، در شکل‌گیری و حفظ انگیزش نقش مهمی ایفا می‌کردند. مشارکت‌کنندگان انگیزش درونی را عامل کلیدی در تداوم ترک دانستند و انگیزش بیرونی را بیشتر در مراحل اولیه موثر توصیف کردند. یافته‌ها نشان داد که انگیزش در مسیر ترک مصرف مواد یک ساختار چندبعدی، پویا و زمینه‌مند است. توجه به انگیزش درونی، ایجاد ساختارهای حمایتی و شناخت موانع انگیزشی می‌تواند در طراحی مداخلات روان‌درمانی و سیاست‌گذاری‌های سلامت اعتیاد مؤثر باشد.