کاوش فرآیند اجرای مشاوره مجازی کارآمد: پژوهشی پدیدارشناختی

چکیده

مقدمه و هدف: امروزه در مقایسه با گذشته به مشاوره مجازی تاکید بیشتری می‌شود و بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف کاوش فرآیند اجرای مشاوره مجازی کارآمد انجام شد.

روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی از نوع پدیدارشناسی بود. جامعه پژوهش حاضر مشاوران و مراجعان خدمات روان‌شناختی کشور بودند که طبق اصل اشباع نظری 14 نفر از آنها (7 مشاور و 7 مراجع) با روش نمونه‌گیری هدفمند به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و عمیق با مشاوران و مراجعان بود. برای تحلیل داده‌ها از روش کدگذاری هفت مرحله‌ای کلایزی در نرم‌افزار Atlas.ti استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که فرآیند اجرای مشاوره مجازی کارآمد دارای 156 مضمون پایه، 29 مضمون فرعی و 8 مضمون اصلی شامل ماهیت و تعریف مشاوره مجازی (18 مضمون پایه و 4 مضمون فرعی فرآیند مشاوره مجازی، تفاوت‌ها در نحوه ارتباط و درمان، چالش‌های تجربه درمان مجازی و مزایای درمان مجازی نسبت به حضوری)، کمبود زبان بدن (14 مضمون پایه و 4 مضمون فرعی اهمیت لحن و انتخاب کلمات، چالش‌های عدم ارتباط غیرکلامی، راهکارهای جایگزین برای زبان بدن و ارتباط کارآمد از طریق ابزارهای دیجیتال)، دسترسی از راه دور (18 مضمون پایه و 3 مضمون فرعی دسترسی برای افراد با محدودیت‌های جغرافیایی، امکان دسترسی برای افراد خاص و امکان دسترسی افراد معلول یا شرایط جسمی خاص)، مدیریت فضای مجازی (18 مضمون پایه و 4 مضمون فرعی مدیریت زمان و جلسات مجازی، استفاده از ابزارهای دیجیتال برای مدیریت جلسات، چالش‌های فنی و تنظیم فضای درمانی مجازی)، حفظ حریم خصوصی و امنیت (20 مضمون پایه و 4 مضمون فرعی حفاظت از داده‌ها و اطلاعات شخصی، اطمینان از حریم خصوصی در تماس‌ها، اعتماد به فضای مجازی و آموزش مراجعان درباره امنیت)، شفاف‌سازی انتظارها (22 مضمون پایه و 4 مضمون فرعی توضیح فرآیند درمان مجازی به مراجعان، مدیریت انتظارهای درمانی، انتظارهای معقول از درمان مجازی و آماده‌سازی مراجعان برای درمان مجازی)، استفاده از ابزارهای دیجیتال (24 مضمون پایه و 4 مضمون فرعی نرم‌افزارهای درمانی برای پیگیری پیشرفت، پیام‌های صوتی و متنی، سازگاری با فناوری‌های جدید و نمودار پیشرفت درمان) و آموزش مهارت‌های ارتباطی خانواده (22 مضمون پایه و 2 مضمون فرعی ایجاد فضای حمایتی خانوادگی و آموزش والدگری مثبت) داشت.

نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که مشاوره مجازی کارآمد با توجه به مزایای خود مانند دسترسی آسان و راحت با چالش‌هایی مانند مشکل‌های فنی و نگرانی‌های امنیتی مواجه است.