بررسی عوامل انگیزشی در اتخاذ سبک زندگی مینیمالیستی و اثر آن بر سلامت روان: یک مطالعه کیفی پدیدارشناختی در شهر تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل انگیزشی در اتخاذ سبک زندگی مینیمالیستی و بررسی اثرات روانی این سبک زندگی بر سلامت روان افراد در شهر تهران بود. این مطالعه با روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی تفسیری انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۲۹ نفر از شهروندان تهرانی بودند که حداقل یک سال تجربه سبک زندگی مینیمالیستی داشتند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری شد و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مضمون و نرم‌افزار NVivo صورت گرفت. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. یافته‌ها در سه مقوله اصلی طبقه‌بندی شدند: (۱) عوامل انگیزشی شامل رهایی از مصرف‌گرایی، ارزش‌گرایی شخصی، تأثیر رسانه‌ها، فشارهای شهری، تجربه بحران و گرایش معنوی؛ (۲) پیامدهای روانی مانند کاهش اضطراب، افزایش رضایت از زندگی، ارتقای ذهن‌آگاهی و بازتعریف هویت فردی؛ و (۳) چالش‌ها شامل فشار اجتماعی، تضاد با نیازهای روزمره، مقاومت درونی و نبود حمایت ساختاری. شرکت‌کنندگان گزارش کردند که مینیمالیسم باعث ایجاد آرامش ذهنی، تمرکز بر لحظه حال و انسجام روانی بیشتر شده است. سبک زندگی مینیمالیستی نه‌تنها یک انتخاب سبک زیستی، بلکه ابزاری برای بازسازی روانی، کاهش تنش و افزایش معنا در زندگی است. با وجود برخی چالش‌ها، این سبک می‌تواند به‌عنوان رویکردی مؤثر در ارتقاء سلامت روان مورد توجه مشاوران و سیاست‌گذاران قرار گیرد.