شناسایی موانع انگیزشی در درمان ترک اعتیاد از نگاه درمان‌جویان

چکیده

این مطالعه با هدف شناسایی موانع انگیزشی در فرآیند درمان ترک اعتیاد از دیدگاه درمان‌جویان در مراکز درمانی شهر تهران انجام شد. این پژوهش کیفی با استفاده از روش تحلیل محتوای قراردادی انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۹ درمان‌جو در مراکز درمان اعتیاد شهر تهران جمع‌آوری گردید. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند انجام شد و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. مصاحبه‌ها ضبط، پیاده‌سازی و با استفاده از نرم‌افزار NVivo تحلیل شدند. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج سه تم اصلی شامل موانع درونی، موانع بیرونی و موانع ساختاری شد. موانع درونی شامل ناامیدی، خودسرزنشی، بی‌هدفی، افسردگی، وابستگی روانی به ماده، مقاومت در برابر تغییر و نبود اعتماد به نفس بودند. موانع بیرونی شامل فشارهای خانوادگی، فضای ناسالم زندگی، مشکلات اقتصادی، بی‌اعتمادی به مراکز درمانی و برچسب اجتماعی اعتیاد بودند. موانع ساختاری شامل ضعف در برنامه‌های حمایتی پس از درمان، ناکارآمدی خدمات مشاوره‌ای، نبود سیاست‌های انگیزشی مؤثر، درمان‌های غیرشخصی‌سازی‌شده و دشواری‌های دسترسی به خدمات درمانی بودند. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که موانع انگیزشی در ترک اعتیاد چندبعدی و درهم‌تنیده هستند و برای افزایش اثربخشی درمان، مداخلاتی در سطوح فردی، اجتماعی و ساختاری ضروری است.