اثربخشی توانبخشی روانی اجتماعی بر ادراک از بیماری، آمادگی برانگیختگی خودمختار، تعادل عاطفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی

چکیده

مقدمه و هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی توانبخشی روانی–اجتماعی بر ادراک از بیماری، آمادگی برانگیختگی خودمختار و تعادل عاطفی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بود.

روش‌شناسی: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون–پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری سه‌ماهه بود. جامعه آماری شامل مردان 25 تا 55 سال مبتلا به اسکیزوفرنی خفیف تحت نظر مرکز جامع نگهداری بیماران روانی مزمن ایرانمهر قائم‌شهر در سال 1403 بود. با استفاده از نرم‌افزار G*Power و روش نمونه‌گیری هدفمند 30 نفر انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش طی 12 جلسه 60 دقیقه‌ای توانبخشی روانی–اجتماعی دریافت کرد. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه ادراک بیماری برودبنت و همکاران (2006)، پرسشنامه آمادگی برانگیختگی خودمختار کورن (1998) و مقیاس تعادل عاطفی برادبورن (1969) بود. داده‌ها با تحلیل اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در SPSS-18 تحلیل شدند.

یافته‌ها: نتایج تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر نشان داد اثر زمان، گروه و تعامل زمان × گروه بر تمامی متغیرهای پژوهش معنادار بود (p<.001). در گروه آزمایش، ادراک از بیماری در پس‌آزمون و پیگیری به‌طور معناداری افزایش یافت (F=45.72, η²=.76) در حالی‌که گروه کنترل تغییر معناداری نداشت. آمادگی برانگیختگی خودمختار در گروه آزمایش به‌طور چشمگیری کاهش یافت (F=39.18, η²=.73) اما در گروه کنترل ثابت ماند. همچنین تعادل عاطفی مثبت در گروه آزمایش افزایش یافت (F=14.53, η²=.51) و تعادل عاطفی منفی به‌طور معناداری کاهش پیدا کرد (F=22.46, η²=.62). نتایج آزمون بونفرونی نشان داد تغییرات ایجاد شده پایدار بوده و در مرحله پیگیری حفظ شدند

نتیجه‌گیری: توانبخشی روانی–اجتماعی می‌تواند به‌عنوان یک مداخله مؤثر در بهبود درک از بیماری، کاهش برانگیختگی خودمختار و ارتقای تعادل عاطفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار گیرد.