تبیین تجارب افراد از موانع انگیزشی برای خواب منظم و با کیفیت

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین تجارب افراد از موانع انگیزشی موثر بر خواب منظم و با کیفیت و شناسایی ابعاد روان‌شناختی، رفتاری و بین‌فردی این موانع بود. این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد تحلیل مضمون انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته با ۱۹ فرد بزرگسال ساکن تهران که مشکلاتی در نظم و کیفیت خواب داشتند، گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار NVivo و به روش براون و کلارک (۲۰۰۶) تا رسیدن به اشباع نظری صورت گرفت. تحلیل داده‌ها به شناسایی سه مقوله اصلی شامل تعارضات درونی و روان‌شناختی، سبک زندگی ناسازگار و عوامل بین‌فردی و محیطی منجر شد. هر مقوله دارای چندین زیرمقوله همچون گفت‌وگوی ذهنی منفی، اضطراب، استفاده مفرط از تکنولوژی، مزاحمت‌های محیطی و کمبود حمایت اجتماعی بود که در تضعیف انگیزش افراد برای داشتن خواب منظم نقش داشتند. نتایج نشان داد موانع انگیزشی خواب، ماهیتی چندبعدی و میان‌رشته‌ای دارند و برای طراحی مداخلات مؤثر، توجه به ابعاد روان‌شناختی، رفتاری و اجتماعی ضروری است. برنامه‌های ارتقاء خواب باید علاوه بر آموزش و اطلاع‌رسانی، بر افزایش انگیزش درونی، مدیریت تعارضات هیجانی و اصلاح فرهنگ‌های مرتبط با خواب نیز تمرکز داشته باشند.