تبیین تجربه انگیزشی ورزش منظم در بیماران مبتلا به دیابت: یک مطالعه کیفی

چکیده

هدف این پژوهش، تبیین تجربه انگیزشی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ از ورزش منظم و شناسایی عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده این رفتار در قالب یک مطالعه کیفی بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۱۶ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ ساکن تهران بودند که از طریق نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام شد و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل داده‌ها براساس روش براون و کلارک و با استفاده از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۲ انجام شد. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج سه مقوله اصلی شامل «انگیزه‌های درونی برای ورزش منظم»، «عوامل بین‌فردی مشوق ورزش» و «موانع و چالش‌های انگیزشی» شد. زیرمقوله‌هایی نظیر لذت فیزیکی، رضایت روانی، حمایت خانواده، توصیه پزشکان، محدودیت زمانی، فشار روانی و تجربه شکست قبلی در این فرایند نقش داشتند. مشارکت‌کنندگان ورزش را عاملی مؤثر در بهبود سلامت جسمی و روانی خود دانسته‌اند، اما موانعی چون کمبود وقت و مشکلات جسمی استمرار آن را تهدید می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که انگیزش برای ورزش در بیماران دیابتی پدیده‌ای چندبعدی و تحت تأثیر عوامل فردی، اجتماعی و محیطی است. درک این تجربیات می‌تواند به طراحی مداخلات مبتنی بر نیازهای واقعی بیماران برای ارتقاء رفتارهای خودمراقبتی کمک کند.